14 feb

Zeefdruk nr. 1

Al jaren roep ik dat ik wil leren zeefdrukken. Want schilderen is heel leuk, rustgevend en fijn, maar echt snel gaat het meestal niet. Een schilderij is behoorlijk arbeidsintensief en daardoor kan ik nooit in grotere oplage produceren.
Daarom besloot ik de ‘DIY Zeefdruk’ workshop van Femke Veltkamp  te volgen. Met behulp van huis-tuin- en keukenmiddelen leert ze je prints op textiel te zeefdrukken.

Vitrage wordt in een borduurring gebruikt als zeefdoek, en een oude ov-kaart dient als rakel. Het was in de eerste plaats een uitdaging om omgekeerd te denken. Immers laat alleen de uitgespaarde vorm de inkt  door. Bovendien is het bij deze manier van zeefdrukken lastig om lijnen of kleine details te drukken.

Mijn beoogde boerenkool-met-worst print werd dan ook ineens een kleine hersenkraker.
Gelukkig dacht Femke vol enthousiasme mee. Na flink wat schetswerk (hoe ziet een bordje boerenkool-met-worst er eigenlijk uit??), kon de tekening uit een overhead sheet worden gesneden. Een secuur werkje, want elke oneffenheid heeft effect op de scherpte van je afdruk. Daarna kon ik de inkt gaan mengen om dé perfecte groene kool kleur en dé perfecte worst kleur. te krijgen.

Ook dat viel nog niet mee en onder de medecursisten werd er zelfs even heftig gediscussieerd over de juiste kleur van boerenkool. Uiteindelijk kon iedereen zich vinden in de gemengde groen en kon ik aan de slag met het proefdrukken. Dat oefenen deed ik op papier en toen de proefdrukken na een hele stapel a4tjes soepel genoeg gingen, was ik dan eindelijk klaar voor het serieuze werk: de kussensloop!

De worst werd als eerst als patroon gedrukt. Helemaal foutloos ging het nog niet,want ik knoeide een beetje inkt. En ook kwam ik wat in tijdnood met het drukken van de boerenkool. Maar hier kwam mijn ervaring met de schilderkwast dan toch weer van pas; de boerenkool heb ik er namelijk met de hand op geschilderd! Niet helemaal de bedoeling bij zeefdrukken, maar nood breekt wet.

Het resultaat is er niet minder om. Mijn eerste gezeefdrukte boerenkool-met-worst kussensloop is een feit!

Kapitaal Utrecht pijl
22 jun

Zeefdruk nr. 2

Eerder schreef ik al over de ‘DIY Zeefdruk’ workshop van Femke Veltkamp. In deze workshop maakte ik voor het eerst kennis met de zeefdruk techniek en met behulp van een borduurring als zeefdoek, drukte ik ‘boerenkool-met-worst’ op een kussensloop. De borduurring was echter niet groot genoeg om posters te kunnen drukken en ik moest op zoek naar een andere optie.

Utrecht is gelukkig gezegend met het Kapitaal, een unieke ruimte waarin allerhande grafische activiteiten plaatsvinden. Er is ook een zeefdrukwerkplaats waar je zelf aan de slag kunt gaan, mits je eerst een zeefdrukdiploma hebt behaald. First things first, dus schreef ik mij vol verwachting in voor de workshop.

Elke zeefdruk begint met een ontwerp en wordt zwart/wit geprint of getekend op doorzichtig materiaal, zoals een overheadsheet of kalkpapier. Het metalen zeefdrukraam wordt vervolgens geprepareerd door er een lichtgevoelige emulsie op aan te brengen. Deze emulsie is kostbaar, dus oefenden we het inrakelen met halfvolle yoghurt. Dat heeft dezelfde dikte en structuur als de emulsie. Slim!

Het ingesmeerde raam met emulsie moet drogen in een speciale oven en daarna wordt het doorzichtige ontwerp op het gaas met de emulsie gelegd en wordt het raam belicht met UV-licht.
Tijdens het belichten wordt de emulsie onder de donkere delen van het ontwerp niet belicht waardoor de emulsie zacht blijft. De emulsie onder de lichte delen van het ontwerp wordt wel belicht en deze wordt hard. Na het belichten spoel je de zachte emulsie weg en de harde emulsie blijft achter op het gaas. De harde emulsie laat bij het afdrukken geen inkt door. De open delen waar de zachte emulsie heeft gezeten laten de inkt wel door en zo ontstaat de afdruk. So far so good.

De volgende uitdaging lag in het democratisch bepalen van de inktkleuren. Na veel mixen en proberen besloten we tot koraalgroen en licht mosterdgeel.

De randen van de zeef worden afgeplakt met waterdichte tape en daarna wordt de drukzeef vastgeklemd in een frame boven het materiaal waarop je gaat drukken.Voor het maken van de afdruk wordt een rakel gebruikt, een kunststof drukstrip in een metalen houder. Nadat de inkt op de drukzeef is aangebracht, ‘strijk’ je de inkt met de rakel over het drukbeeld heen. Daarna strijk je nogmaals terug, waarbij de inkt door de zeef heen op het papier, wordt gedrukt. Dit bleek helemaal niet zo easy peasy als het klinkt. De rakel moet in een juiste hoek met een gelijke druk over de zeef worden gehaald zodat er overal even veel inkt wordt gedrukt.
Het lijkt bijna een work out!

Na een hoop oefenen en een enkele vloek bleek ik toch in staat te zijn een volledige afdruk te maken. In de afspuitruimte (?!) wordt het zeefraam na de laatste druk schoon gespoten met een hoge drukspuit. Altijd leuk. De emulsie verdwijnt van het raam zodat deze een volgende keer voor een ander ontwerp kan worden gebruikt. Een heus mondeling examen volgde nog, maar uiteindelijk ontving ik een officieel zeefdrukdiploma.

Whiehoei. Ik mag voortaan voor het echie komen drukken in de werkplaats. Bring it on!